بوم مدل کسب و کار

آیا تا به امروز کلمۀ جادویی کانواس یا بوم مدل کسب و کار به گوش‌تان خورده است؟ اصلاً تا به حال پیش آمده یک ایدۀ استارت‌آپی شگفت‌انگیز به ذهن شما خطور کرده باشد؛ اما ندانید از کجا باید مسیر خود را آغاز کنید؟ این بوم خارق‌العاده همان چیزی است که به آن نیاز دارید. به بیانی ساده، کانواس به شما می‌گوید چگونه می‌توانید کسب‌وکار خود را در مسیر مناسب به موفقیت برسانید. در مقالۀ امروز از وب‌سایت آنی وب قصد داریم به‌صورت جامع در بوم مدل کسب و کار کندوکاو کرده و محورهای اصلی آن را مورد بررسی قرار دهیم. پس اگر صاحب یک کسب و کار هستید و یا قصد راه‌اندازی یک کسب و کار را دارید، پیشنهاد می‌کنیم نوشتۀ امروز ما را به‌هیچ‌وجه از دست ندهید.

بوم مدل کسب و کار چیست؟

بوم مدل کسب و کار یا business model canvasابزاری است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا مدل تجاری منحصربه‌فرد خود را بسازند. به عبارتی دیگر، این مدل تمام اجزای مورد نیاز برای موفقیت یک کسب‌وکار را توصیف می‌کند. این بوم جایگزین بسیار مناسبی برای روش‌های سنتی و طرح‌های تجاری کاغذی است که معمولاً در اسناد طولانی چند صفحه‌ای ارائه می‌شوند. تعریف حقیقی بوم مدل کسب و کار نخستین‌بار توسط الکساندر اوسترالدر، کارآفرین و مشاور سوئیسی، ارائه شد؛ اما پس از آن در سراسر جهان مورد استفاده قرار گرفت.

عناصر بوم مدل کسب و کار را بشناسید!

با این تفاسیر، یک بوم مدل کسب‌وکار چه مواردی را در بر می‌گیرد؟

1.    مشتریان هدف در بوم کسب و کار (Customer Segments)

مشتریان هر کسب و کار، افراد یا سازمان‌هایی هستند که محصولات شما را خریداری کرده و یا از خدمات شما استفاده می‌کنند و برای کسب سود ضروری هستند. مشتریان را می‌توان به روش‌های متفاوتی تعریف کرد؛ اما مهم این است که شما در ابتدا بر مشتریان اصلی و بالفعل خود تمرکز کنید و سپس مشتریان آینده و بالقوه را ارزیابی نمایید.

در این رویکرد، شما باید مشتریان خود را پس از شناسایی، بر اساس ویژگی‌های مشترکی که دارند به گروه‌های گوناگون تقسیم نمایید، تا شرکت بتواند به‌گونه‌ای مؤثر و سازمان‌یافته به بازاریابی برای هر یک از گروه‌ها بپردازد.

2.    ارزش پیشنهادی در بوم کسب و کار (Value Proposition)

ارزش پیشنهادی شما در حقیقت همان دلیل روی آوردن مشتریان به شرکت شما نسبت به رقبایتان است. به این معنا که شما چه مشکلی را برای مشتری حل کرده و یا چه نیازی را در او برطرف می‌سازید، که او تصمیم گرفته به شما مراجعه کند؟ در واقع ارزش پیشنهادی شما، مجموعه‌ای از مزایایی است که شرکت شما به مشتریان ارائه می‌دهد. برخی از این ارزش‌ها ممکن است نوآورانه بوده و نشان‌دهندۀ یک پیشنهاد جدید باشند؛ برخی دیگر نیز ممکن است شبیه به پیشنهادهای موجود در بازار به نظر برسند، اما از ویژگی‌هایی جانبی برخوردار شده باشند.

3.    کانال‌های توزیع در بوم کسب و کار (Channels)

کانال‌های توزیع به‌معنای نحوۀ رساندن محصول شما به مشتری است. اگر محصول یا خدمات شما دیجیتالی باشد، ممکن است آن را از طریق وب‌سایت خود توزیع و به فروش برسانید. با این حال، برای محصولات فیزیکی کانال‌های توزیع و فروش می‌توانند بسیار متفاوت باشند.

کانال‌های توزیع یک عنصر حیاتی از یک مدل کسب و کار هستند؛ زیرا تعیین می‌کنند که چگونه محصولات یا خدمات به بازار عرضه می شوند و مشتریان چگونه می توانند به آنها دسترسی داشته باشند و آنها را خریداری کنند.

4.    ارتباط با مشتریان در بوم کسب و کار (Customer Relationships)

این بخش ارتباط شما با هر مشتری را پوشش می‌دهد. به این معنا که چگونه مشتریان برای اولین‌بار از کسب‌وکار شما استفاده کردند؟ چگونه این مشتریان اولیه را حفظ کردید؟ و درنهایت، چگونه تجارت خود را با مخاطبان افزایش خواهید داد؟

5.    جریان‌های درآمدی در بوم کسب و کار (Revenue Streams)

جریان‌های درآمدی به منابع مختلف درآمد یا درآمدی که یک شرکت از فعالیت‌های تجاری خود دریافت می‌کند، اشاره دارد. این بخش نشان دهنده راه‌های مختلفی است که یک شرکت از طریق آن ارزش پیشنهادی خود را به درآمد تبدیل می‌کند.

6.    فعالیت‌های کلیدی در بوم کسب و کار (Key Activities)

فعالیت‌های کلیدی به اقدامات و فرآیندهای حیاتی اشاره دارد که یک شرکت باید انجام دهد تا ارزش پیشنهادی خود را ارائه دهد، به طور موثر عمل کند و به موفقیت برسد. فعالیت‌های کلیدی بسته به ماهیت کسب و کار و صنعتی که در آن فعالیت می‌کند می تواند متفاوت باشد. برخی از فعالیت‌های کلیدی برای کسب و کارهای مختلف شامل تولید، طراحی و توسعه، بازاریابی و فروش، توزیع و تحویل، خدمات و پشتیبانی مشتری، تحقیق و تجزیه و تحلیل و ... است.

7.    شرکای کلیدی در بوم کسب و کار (Key Partnership)

مشارکت‌های کلیدی به همکاری‌ها یا مشارکت‌های استراتژیک اطلاق می‌شود که یک شرکت با سازمان‌های دیگر ایجاد می‌کند. این مشارکت‌ها به منظور استفاده از منابع، تخصص یا روابط به منظور ایجاد ارزش، کاهش خطرات یا کسب مزیت رقابتی صورت می‌گیرد.

8.    منابع کلیدی در بوم کسب و کار (Key Resources)

در بوم مدل کسب‌وکار، منابع کلیدی به دارایی‌ها، قابلیت‌ها یا ورودی‌های ضروری اشاره می‌کنند که یک شرکت برای اجرای مدل کسب‌وکار، ارائه ارزش پیشنهادی و ایجاد ارزش برای مشتریان خود به آن نیاز دارد. از جمله مهم‌ترین منابع کلیدی می‌توان به منابع فیزیکی، منابع انسانی، دانش، اطلاعات و منابع مالی اشاره کرد.

9.    ساختارهای هزینه در بوم کسب و کار (Cost Structures)

ساختارهای هزینه در بوم مدل کسب و کار به هزینه‌ها و مخارج مختلفی اشاره دارد که یک شرکت برای اجرای مدل کسب و کار و ارائه ارزش پیشنهادی خود متحمل می‌شود. بررسی ساختار هزینه برای ارزیابی استراتژی قیمت گذاری، تعیین حاشیه سود و شناسایی مناطق برای بهینه سازی هزینه در مدل کسب و کار ضروری است.

بوم مدل کسب و کار خود را بسازید!

همانطور که در این مطلب خواندید، بوم مدل کسب و کار از 9 بخش مختلف تشکیل می‌شود. ترکیب و اجرای درست تمامی این بخش‌ها سبب رشد و موفقیت کسب و کار شما می‌شود. اما باید پیش از هر کاری، هر بخش از بوم کسب و کار خود به طور دقیق و واضح مشخص کنید. شما می‌توانید برای بررسی دقیق‌تر هر یک از بخش‌های بوم کسب و کار، به سایر مقالات ما در سایت آنی‌وب مراجعه کنید و سپس سوالات خود را در پایان مقاله برای ما کامنت کنید.